Ջիլ․քաղաքական և աշխարհագրական սահմաններով մեկուսացված փախստականները
Նրանք գալիս էին խմբերով` հիմնականում բեռնատար, ոմանք սեփական մարդատար մեքենաներով, սակայն մեծամասնությունը հարեւանների ու ազգականների հետ մեքենա էր վարձում:
«Լինում էր` ադրբեջանցիներն էին օգնում հասնել մինչև Հայաստան, որ ճանապարհին վնաս չտան»,-հիշում է Ջիլի գյուղապետ 48-ամյա Միքայել Ղարիբյանը,-«Մի քանի գյուղացիներ հավաքվում էին` բեռնատար վարձում եւ առաջարկում տեղափոխել նաեւ հարեւանների իրերը»:
Երբ 80-ականների վերջին Ղարաբաղի շուրջ լարվածությունը վերաճեց լայնամասշտաբ հակամարտության, ադրբեջանաբնակ հայերը եւ հայաստանաբնակ ադրբեջանցիները ստիպված եղան լքել իրենց բնակավայրերը: Շատ ընտանիքներ փոխանակվեցին տներով եւ ունեցվածքով:
Ծնվելով Միրզիկում`((Վարդաշեն) նախկին հայկական գյուղ ներկայիս Ադրբեջանի տարածքում)), 1988 թվականին Ղարիբյանը հեռացավ գյուղից եւ վերաբնակվեց Հայաստանի պետական սահմանից մի քանի կիլոմետր այն կողմ` Ջիլ գյուղում: Ջիլը գտնվում է Սևանա լճի հյուսիս-արևելյան հատվածում՝ Ճամբարակից Վարդենիս տանող ճանապարհի միջնամասում։ Վերաբնակները հիմնականում Ադրբեջանի Դաշքեսանի, Խանլարի և Շամխորի շրջանի գյուղերի բնակիչներն են։
Գյուղում հարմարությունները շատ չեն: Ֆինանսական միջոցների բացակայության եւ խանութ չունենալու պատճառով, գյուղացիները ստիպված են կաթնամթերքը փոխանակել մրգերի եւ հագուստի հետ:
Անցնող 29 տարիների ընթացքում, չհարմարվելով բնակլիմայական և սոցիալական պայմաններին, բազմաթիվ փախստականներ հեռացել են գյուղից։ Այժմ այստեղ բնակվում է մոտ 600 մարդ։
Նրանք, ովքեր մնացել են, դեռեւս անորոշության մեջ են: Չեն կարող վերադառնալ իրենց տներն Ադրբեջանում, սակայն միեւնույն ժամանակ էլ չի ստացվում ինտեգրվել հայաստանյան կյանքին: Չնայած գյուղը Սեւան-Վարդենիս մայրուղու մոտ է`այնուամենայնիվ մեկուսացված է մյուս բնակավայրերից` վատ ճանապարհների պատճառով:
Ջիլը հայ-ադրբեջանական սահմանից գտնվում է 3,5 կմ հեռավորության վրա, շրջափակված է Սևանի լեռնաշղթայով և Սևանա լճով։ Ի տարբերություն Հայաստանի հյուսիս-արևելյան հատվածի՝ հայ-ադրբեջանական սահմանի այս մասում համեմատաբար քիչ են կրակոցներ լսվում, որը գյուղի զինվորականներից մեկը բացատրում է հայկական դիրքերի առավել բարձրադիր լինելու հանգամանքով։
«Լարվածությունը շատ էր Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ, մտածում էինք, որ կարող են հանկարծակի այս ուղղությամբ հարձակվել: Սահմանից մինչև Սևան 10 կմ էլ չկա, ճանապարհը փակվելու դեպքում 5-6 գյուղ շրջափակման մեջ է մնալու»,- ասում է պայմանագրային զինծառայող Արթուրը։
նվիրաբերեք հիմա