Arzu Ustayeva üç uşağını Bakıda evinin yaxınlığında oynamağa aparır. O, məhəllələrindəki uşaq meydançalarından tutmuş Zərifə Əliyeva parkına qədər olan ərazidə bir çox seçimi olduğunu deyir. Onun yeganə şikayəti oyun meydançalarındakı zəminin və avadanlıqların vəziyyətidir.

“Kaş ki, buna nəzarət edən, avadanlığı təmizləyən və təmir edən biri olsaydı”, deyir.

Bakıda və digər şəhərlərdəki uşaq meydançaları adətən şəhərsalmanın bir hissəsi olaraq planlaşdırılan layihələrdir, “İnsan yönümlü şəhərlər” layihəsinin yaradıcısı, bloqçu-urbanist Anar Əliyev izah edir.

Bakıda standart oyun meydançası sürüşkən, yelləncək və azyaşlılar üçün bəzi avadanlıqlardan ibarətdir; daha mükəmməl oyun meydançalarına idman kompleksi, futbol meydançası və çardaq daxildir. Standartlar son onillikdə inkişaf edib. Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətindən ChaiKhanaya bildiriblər ki, şəhərin hər rayonu öz oyun meydançalarının vəziyyətini qiymətləndirməkdə və ehtiyac yarandıqda onları təmir etməkdə sərbəstdir.

Anar Əliyev deyir ki, şəhərdəki bütün oyun meydançalarının keyfiyyətini qiymətləndirmək mümkün deyil, bununla belə, onlar bir qayda olaraq ənənəvi bir cüt yelləncək və sürüşkən ehtiva edirlər.

“Əsas odur ki, oyun meydançasında heç bir məhdudiyyət olmasın, uşaqlara mümkün qədər çox azadlıq verilməlidir. Belə bir söz var ki, uşaq meydançası təkcə uşaqlar üçün deyil, böyüklər üçün də maraqlıdırsa, deməli, yaxşı oyun meydançasıdır”.

“Meydança iki yelləncəkdən ibarət olmamalıdır. Bu, uşaqların nöqteyi-nəzərindən dizayn edilmiş böyük bir kompleks olmalıdır”.

Psixoloq Leyla Şamilova bildirir ki, oyun meydançaları uşaqların öz həmyaşıdları ilə ünsiyyət qura, sərhədləri öyrənə, emosiya və şıltaqlıqlarını idarə edə bildiyi ilk yerlərdən biri kimi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Onun fikrincə, bu proses nəticə etibarilə uşaqlarda problemləri həlletmə bacarıqlarının inkişafına gətirib çıxarır.

O qeyd edir ki, uşaqlara gündə ən azı 1 saat oyun meydançalarında vaxt keçirmək tövsiyə olunur. 

“Oyun meydançasında qarşılıqlı əlaqə və fəaliyyətlər bizə asan görünə bilər, lakin uşaqların beynini və fiziki bacarıqlarını təhlil etsək, görərik ki, bu, çox böyük bacarıq tələb edir”, -deyə Şamilova izah edir. “İki-üç yaşlı uşaq üçün pilləkənlə sürüşməyə qalxmaq böyük nailiyyətdir və çevik bacarıqlar tələb edir; dörd yaşlı uşağın öz növbəsini gözləməsi, təhlükə və riskləri dərk etməsi həm də onların bacarıq və qabiliyyətlərinin göstəricisidir”.

Parklar və oyun meydançaları Bakının mənzərəsini əks etdirir, lakin keyfiyyət, təmizlik və çatımlılıq uşaqların yaşadığı ünvandan asılı olaraq çox dəyişir.

Məsələn, bəzi məhəllələrdə ən yaxşı oyun meydançalarına daxil olmaq ödənişlidir, psixoloq Şamilovanın fikrincə, bu, problemlər yarada bilər. Bəzi uşaq meydançaları fərdi şəxslərə məxsusdur və ümumi həyətlərdə, ictimai parkların yaxınlığında yerləşir. Bu, valideynləri çətin vəziyyətə salır: onlar ya hər gün pul ödəməli olurlar, ya da uşaqlarının mütəmadi oynamaq istəklərinə məhəl qoymamağa məcbur olurlar.

“Onlar [uşaqlar] əlbəttə ki, pul anlayışını başa düşmürlər... Və adətən bu cür attraksionlar üçün növbələr yaranır ki, bu da uşaqların marağını artırır. Bu da nəticədə uşaqlar arasında, onların bir-birinə münasibətində bir fərq yaradır”, - psixoloq qeyd edir.

Ermənistan və Gürcüstanda uşaq oyun meydançaları ilə bağlı məqalələrə keçid (ingiliscə):

Finding a place for future citizens: Playgrounds in Armenia

Playground Love | Leftovers for children

Məqalə Chai Khana Fellowship proqramı (yay-payız 2022) çərçivəsində hazırlanıb.