Qısa sənədli film
Keçən ilin iyun ayında təsadüfən öyrəndim ki, anam Mahizər Kazımova döş xərçəngi xəstəsidir.
35 il tibb bacısı olan anam özünü müayinə zamanı döşündə şişlər aşkar edib, lakin qorxuları ilə bizi yükləmək istəməyib. O, şübhələrindən əmin olmaq üçün təkbaşına həkimə getməyə qərar verib. Bu barədə eşidəndə o qədər qorxmuşdum ki…Göz yaşlarım sel olmuşdu. Lakin yenə də mənə təsəlli verən anam özü oldu: “Mən hələ sağam”, dedi. “Ümid var…”
Hətta dəhşətli diaqnoz qoyulduğu halda belə, anamın mənə qayğıkeş reaksiyası təəccüblü deyildi. Bütün həyatım boyu anam öz ömrünü, enerjisini və vaxtını ailəsinə və uşaqlarına həsr edib – bütün patriarxal cəmiyyətlərdəki əksər qadınlar kimi. Son bir ildə isə ailəmizdə vəziyyət yavaş-yavaş dəyişdi. Nəhayət, biz ona qulluq etməyi öyrənməyə başladıq.
Anamda qadınlarda xərçəngin ən çox rast gəlinən növü - döş xərçəngi aşkarlanıb. Azərbaycanda 2022-ci ildə qoyulan xərçəng diaqnozlarının 20 faizini (2638 nəfər) döş xərçəngi təşkil edib. Anamda xəstəliyin birinci mərhələsi olsa da, yayılma sürəti orta idi. Yəni nə sürətli, nə də yavaş. Ailəmiz üçün bu, qəfil və köklü dəyişiklik demək idi. Məlum oldu ki, indiyədək bizə qayğı göstərən anamdan nə qədər asılı imişik…
Patriarxal cəmiyyətlərdə qadınlardan gözlənilən odur ki, bütün həyatlarını ailələrinə həsr etsinlər. Ömrünü, enerjisini, vaxtını həvəslə ailəsinə, övladlarına ayıran qadınlardandır mənim anam. Lakin özündən başqa hamının qayğısına qalanda vücud buna tab gətirə bilməz. O, müəyyən bir müddətdən sonra artıq yükə dözə bilmir və xəstələnir. Təbii ki, bu vəziyyət təkcə anama aid deyil.
Xəstəliyin ilk günlərindən etibarən o, saçlarının tökülməsindən narahat idi. Ancaq cəsarətli anam bu qorxuya qalib gəlməyin yolunu tapdı: kimyaterapiya saçlarını əlindən almadan özü onları kəsdi.
Xəstəlik bir daha təkrarlanmasın deyə, anam döşünün kəsilməsinə razılıq verib. Bu, öz qərarı olsa da, nəticə onun üçün hələ də travmatikdir.
Peşə fəaliyyəti boyunca eyni simptomları olan xərçəng xəstələrinə qulluq etsə də, indi özü yemək və ya içməklə bağlı çox vaxt əziyyət çəkir.
“Ağır kimyaterapiya dərmanları xərçəng xəstələrinin ağzının dadını dəyişdirir, yemək yeməyini çətinləşdirir. Ona görə də mən hər dəfə xərçəng xəstəsinin evinə sistem qoşmaq üçün gedəndə onlara dovğa hazırlayardım ki, həm qatıq onların orqanizmindən zəhəri çıxarsın, həm də yeyib az da olsa, özlərinə gəlsinlər”, - deyə anam izah edir. Mən indi onu məcburən yedizdirəndə yadıma düşür ki, biz də xəstələnəndə yemək yeməyimiz üçün necə yalvarırdı.
Biz xəstələnəndə anam sağaltmaq üçün əlindən gələni edərdi. Ümumiyyətlə, anamın xəstəliyi keçmişdən çoxlu xatirələr oyatdı. Anam ağrıdan gecələr yata bilmirdi, ona görə də qardaşımla gecələr yuxudan durub onu yoxlayırdıq. Niyə yata bilmədiyini soruşanda anam narahat olmamağımız üçün “Gündüz yatmışam, indi yata bilmirəm” deyirdi. Amma yadımdadır, birimiz xəstə olanda anam sağalana qədər başımız üstündə durar, yuxuya getməzdi.
Döşünü təcili əməliyyatla kəsdirib götürtdükdən və kimyaterapiyaya başladıqdan sonra evimizdə yeni əmək bölgüsü yaranıb.
Ürəkbulanmasına görə anamın bir tikə çörək yeyə bilmədiyi günlər olub. Ağrıları, ürəkbulanmaları çox şiddətləndiyi vaxt bir neçə dəfə ona həkimin yazdığı dərman kokteyli verdik. Əslində, dərmanların necə qarışdırılacağını anam bizə deyirdi. Sonra onu sarğı ilə sıxırdım ki, damar aydın görünsün. Sarğını açmağımı istədikdə isə anam iynəni damarına vurdu. Bundan sonra o yaxşılaşmağa başladı.
Artıq bir ilə yaxındır ki, müalicə alan anam deyir ki, kimyaterapiyanın yaratdığı ağrı çox güclüdür. “Hər yerim, xüsusən də ayaqlarım ağrıyırdı”.
Ürəkbulanmadan heç nə yeyə bilmədiyini, ağrılar içində qovrulduğunu görmək mənim üçün işgəncə idi. Təsəvvür edin ki, dünyada ən çox sevdiyiniz insan necə əziyyət çəkir, sizinsə əlinizdən heç nə gəlmir.
Kimyaterapiya təkcə ağrı vermir, həm də anamın ağzının dadını dəyişirdi. Həkim anama xüsusilə çoxlu su içməyi tapşırsa da, o, bunu bacarmırdı. Mən ona bahalı su alırdım, dadlandırmaq üçün suya nanə və ya limon qatırdım. Deyirdim ki, su orqanizmdən zəhərli maddələri yumaq üçün zəruridir. Adicə su içməsi üçün bəzən ona yalvarırdım.
Həkim anama əsəbləşməməyi, istirahət etməyi, gəzməyi məsləhət görür. Qardaşım qızı Ayla onun yanında vaxt keçirir.
Ağrılarına və iztirablarına baxmayaraq, hər dəfə onkoloji xəstəxanaya gedəndə anam müsbət enerjisini ordakı digər pasiyentlərlə bölüşür. Xəstəlik haqqında bildiklərini danışır, onlara ümid verir. Anam səhiyyə işçisi olduğu üçün digər xəstələri asanlıqla ümidləndirə bilir.
Anam xəstəliyi ilə təkbaşına mübarizə aparmır. Ailə olaraq, birlikdə mübarizə aparırıq.
Fotoreportaj Fridrix Ebert Fondunun (FEF) dəstəyi ilə ərsəyə gətirilib. Burada səsləndirilən fikirlər FEF-in mövqeyini əks etdirmir.
“CHAI KHANA” YA İANƏ EDİN!
Biz böyük kütləvi informasiya vasitələrinin diqqətindən daim kənarda qalan mövzuları və sosial qrupları işıqlandıran qeyri-kommersiya əsaslı media təşkilatıyıq.
İcmamızın və sizin kimi oxucuların dəstəyi olmadan işlərimizi reallaşdırmaq qeyri-mümkün olardı. Sizin verdiyiniz ianə bölgədə yetərincə işıqlandırılmayan mövzular üzərində işləyən jurnalistlərə dəstək göstərməyimizi təmin edir. ianə verin