ტექსტი: ლაშა შაყულაშვილი 

ფოტო: ელენე შენგელია

მას ძალიან უყვარს ყელზე შარფის მოხვევა, რომელსაც საქართველოში შარფის, ხოლო ირანში კი ჩადრის დატვირთვა აქვს. სიმბოლურია, რომ თითქოს ეს ერთი შარფი აკავშირებს ორ სამყაროს და ეკუთვნის გოგოს, რომელიც ორი სხვადასხვა კულტურის შვილია.

21 წლის ნეგარ ხოდაივანდი ერთ-ერთია იმ ირანელებს შორის, რომლებიც საქართველოში საცხოვრებლად გადმოდიან.

უფრო ზუსტად კი, ნეგარი იმ ახალგაზრდებს წარმოადგენს, რომლებიც საკუთარ ისტორიულ სამშობლოში ბრუნდებიან.

ნეგარი ეკუთვნის საქართველოს ერთ-ერთ ყველაზე დიდ დიასპორულ ჯგუფს და 400 წლის წინ სპარსეთში გადასახლებული ეთნიკური ქართველების შთამომავალია.  

მეჩვიდმეტე საუკუნის დასაწყისში, იძულებით გადასახლებულმა ქართველებმა ბინა დაიდეს დღევანდელი ირანის ქალაქ ფერეიდანში და მის შემოგარენში მიმოფანტულ სოფლებში. ისინი შიიტი მუსულმანები არიან და ინარჩუნებენ ქართულ ტრადიციებსა და ენას.

ფერეიდნელების ქართული სასიამოვნო მოსასმენია - არქაული ქართული სიტყვებით, სპარსული ნარევით და თავისებული აქცენტით.

ირანში მცხოვრებ ეთნიკურ ქართველებზე ოფიციალური მონაცემები არ არსებობს, თუმცა ნავარაუდევია რომ მათი რაოდენობა 60, 000-ს აღწევს.

ბევრ მათგანს ძლიერი კავშირი აქვს საქართველოსთან, შესაბამისად, ისტორიულ სამშობლოში დაბრუნების მსურველთა მზარდი რაოდენობის მთავარი მოტივაცია უკეთესი შესაძლებლობების და უფრო თავისუფალი გარემოს ძიებაა. ირანში მცხოვრები ეთნიკური ქართველებისთვის კი საქართველოში, განსაკუთრებით თბილისში გადმოსვლა - დაკავშირებულია უნივერსიტეტებში სწავლის გაგრძელებასთან.

ნეგარ ხოდაივანდი და მისი 27 წლის და შაჰრზადი ახალგაზრდა ქართველების იმ დიდი ტალღის ნაწილი არიან, რომლებიც საქართველოში თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში ჩასაბარებლად ჩამოვიდნენ.

ნეგარმა მარტივად მიიღო საქართველოში გადმოსვლის გადაწყვეტილება. მას დედა ქართველი ჰყავდა და ბავშობიდან ესმოდა ქართული ენა.

„დედაჩემს ყოველთვის სურდა საქართველოში გადმოსვლა. მახსოვს, რამდენიმე წლის წინ მთელი ოჯახი ბათუმში ვიყავით დასასვენებლად და ძალიან ემოციური იყო ჩემთვის იმის ყურება, თუ როგორ ესაუბრებოდა დედა თავისი ფერეიდნული ქართულით ადგილობრივ მოსახლეობას. ალბათ, ამ მომენტმა განსაზღვრა ის გარემოება, რომ საქართველოში თავი ისე მეგრძნო როგორც საკუთარ სახლში“ - იხსენებს ნეგარი.

დებ ხოდაივანდებს საქართველო თბილად შეხვდა, რაც ნაწილობრივ იმით აიხსნება, რომ ქართველებს განსაკუთრებული დამოკიდებულება აქვთ ფერეიდნელების მიმართ. ჯგუფს პატივს სცემენ ქართული იდენტობის და ენის შენარჩუნების გამო, მიუხედავად ირანში ოთხ საუკუნოვანი ცხოვრებისა.

საქართველოში ნეგარმა ქართული ენის სპეციალურ პროგრამაზე დაიწყო სწავლა, რომელიც ირანიდან ჩამოსული სრული ან ნაწილობრივ ქართული წარმომავლობის სტუდენტებისთვის მოქმედებდა. საუკუნეების განმავლობაში ფერეიდნული ქართული სხვაგვარად განვითარდა, შესაბამისად, ისტორიულ სამშობლოში დაბრუნებულ ირანელ ქართველებს კომუნიკაცია უჭირთ და ესაჭიროებათ მისი გაუმჯობესება სასწავლო პროგრამების დახმარებით.

ირანელი ქართველებისათვის ქართული ენის კარგად ცოდნა მნიშვნელოვანია, რათა წარმატებით შეძლონ ინტეგრაცია. ისინი აღფრთოვანებით საუბრობენ სხვადასხვა პროფესიის წარმომადგენელ ფერეიდნელ ქართველებზე, რომლებმაც წარმატებული კარიერა შექმნეს საქართველოში. თუმცა, მათ ახსოვთ ისეთი შემთხვევებიც, როცა მათი თემის წევრებმა ვერ შეძლეს ინტეგრაცია და უკან დაბრუნდნენ.

ზოგიერთი ირანში იმის გამო გაბრუნდა, რომ ენა სათანადოდ კარგად ვერ შეისწავლა.

თუმცა, სხვა გამოწვევებიც ბევრია.

საქართველოში ჩამოსვლისას ნეგარს ქართველი მეგობრების შეძენა ნამდვილად გაუჭირდა. აღნიშნული გარემოება კი ინტეგრაციის პროცესს აფერხებს. დროთა განმავლობაში ნეგარის ქართული დაიხვეწა და გაუმჯობესდა, მაგრამ მისი მეგობრების ძირითად ნაწილს მაინც უცხოელი სტუდენტები შეადგენენ, რომლებიც მასთან ერთად თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტში სწავლობენ.

ზოგჯერ, რელიგიაც კი შეიძლება შემაფერხებელი ფაქტორი იყოს. ზოგადად, ქართველების დიდი უმრავლესობა მართლმადიდებელი ქრისტიანია, შესაბამისად, ზოგიერთი მათგანი ირანს და ისლამს როგორც წარსულში მომხდარი შემოსევებისა და თავდასხმების ნაწილს, ისე აღიქვამს. 

რელიგია არის საკითხი, რომელიც ბევრ ფერეიდნელ ქართველს აქცევს „გარე“ პირად და არა „შინაურად“. ნეგარისთვის კი გაურკვეველია რატომ უნდა მოხდეს აქცენტირება რელიგიაზე.

ნეგარის აზრით, პირველ რიგში, ადამიანის კულტურულ კუთვნილებას უნდა განსაზღვრავდეს ენა და ტრადიციები, მაგრამ არა რელიგია.

„ჩემი ოჯახის წევრები მუსულმანები არიან, მაგრამ დედაჩემის წინაპრები ქრისტიანები იყვნენ იმ დროს, როცა ისინი სპარსეთში ჩამოასახლეს“.

„რელიგია არ უნდა განსაზღვრავდეს ადამიანის პიროვნებას... არცერთ ჩვენგანს არ აწერია შუბლზე თუ რომელი რელიგიის მიმდევარია. ჩემი ოჯახის მთავარი ფასეულობაა გვქონდეს მისწრაფება ვიყოთ უკეთესი ადამიანები. დედაჩემის მშობლებთან ქართულ ენაზე საუბრით და მათი ისტორიების მოსმენით შემიყვარდა საქართველო. სწორედ ასეთი ისტორიების მოსმენა და მათი გააზრება ეხმარება ირანში მცხოვრებ ქართველებს უყვარდეთ საკუთარი ფესვები და წარმომავლობა“. ნეგარი დარწმუნებულია, რომ ის ადამიანები რჩებიან ქართველებად ვისაც ამის დიდი სურვილი აქვთ, შესაბამისად, რელიგია მთავარი განმსაზღვრელი ფაქტორი ნამდვილად არ არის. 

საქართველოში ცხოვრებისა და მომავლის შენების გზაზე ნეგარს ბევრი გამოწვევა შეხვდა, მაგრამ საკუთარ ისტორიულ სამშობლოში ის თავს ისე გრძნობს, როგორც საკუთარ სახლში. 

„მთელი ჩემი ოჯახი ირანშია, მათ შორის ჩემი და, რომელიც საქართველოს მოქალაქეა. თუმცა, მე არ ვგრძნობ თავს მარტოსულად. ვიცი, დედაჩემის სული აქ არის, სადაც მას ყოველთვის უნდოდა ყოფნა“.

ახალგაზრდები, თებერვალი/მარტი 2019