ზღვარზე

ფოტოგრაფი: სვეტლანა ბულატოვა
02.08.23

გვიან აპრილში, სამხრეთ ოსეთში მცენარეების ყვავილობა იწყება.
ფოტოები, რომლებიც რეგიონიდან საერთაშორისო მედიაში ვრცელდება, ძირითადად, ჯარისკაცებს აღბეჭდავს ხოლმე. იშვიათად შეხვდებით პეიზაჟებს, ან სცენებს ადამიანების ყოველდღიური რუტინიდან. რუსეთიდან სამხრეთ ოსეთში ჩავედი, არასოდეს დამავიწყდება იქაური მთის ჰაერი და მდინარის მიერ გარეცხილი კლდეების ხმაური.

როცა ქალაქ ცხინვალს ტოვებ, გზა მთებს მიუყვება და ბუნება მთელი თავისი დიდებულებით შენ თვალწინ იშლება. ეს გზა გაუდაბნოებულია, პირუტყვი გარშემო თავისუფლად დაიარება და იქვე მინდვრებში ყაყაჩოებიც იზრდებიან. ზედაპირზე შესაძლოა არ ჩანს, მაგრამ ეს ბუნება ომისა და ძალადობის კვალს მალავს. მიტოვებული და დანგრეული სახლები გზის პირას ხუთდღიან ომს მუდმივად შეგახსენებს. 2008 წლის აგვისტოს რუსეთ-საქართველოს ომი იყო. 

ცხინვალის ცენტრალური ავტოსადგურიდან ძველი ავტობუსი კვირაში ორჯერ - ორშაბათობით და პარასკევობით დადის ახალგორში (ლენინგორი). ავტობუსს პურის ფორმა მაქვს, ამიტომაც ადგილობრივები მას “ბუხანკას” (რუსულ ენაზე პურს ნიშნავს) ეძახიან. ერთ-ერთი ყველაზე თვალწარმტაცი გზის საფასური 250 რუბლია. საქარე მინაზე მზისგან გახუნებულ წარწერას ვხედავთ: ცხინვალი - ლენინგორი, თუმცა ამ დასახლების თავდაპირველი, ისტორიული სახელი ახალგორია. ქსნის მთაზე გაშენებული პატარა ქალაქის სახელწოდება ქართული სიტყვებიდან მოდის: ახალი  და გორა (გორა ანუ მთა). საქართველოს გასაბჭოებამდე, 1921 წლამდე, ახალგორი ერისთავების საგვარეულოს რეზიდენცია იყო. საბჭოთა პერიოდში ის სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის შემადგენლობაში შედიოდია და ვლადიმერ ლენინის სახელი დაერქვა. ქართული სახელწოდება 1990-იანი წლების ბოლოს აღიდგინა. 2008 წლის რუსეთ-საქართველოს ომის შემდეგ ის სამხრეთ ოსეთის კონტროლის ქვეშ მოექცა და ისევ ლენინგორი დაერქვა. საქართველოს მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე მას დღესაც ახალგორად მოიხსენიებენ.

2008 წლის ომის შემდეგ, ქართველების უმეტესობა იძულებული გახდა თავიანთი სახლები დაეტოვებინათ, გამონაკლისები ამ რეგიონის მცხოვრებლები იყვნენ. დღეს ახალგორი ერთადერთი ადგილია სამხრეთ ოსეთში, სადაც მოსახლეობის უმრავლესობა ქართველია. 2015 წლის აღწერით,  4209  მოსახლიდან  2337 ადამიანი თავს ქართველად მიიჩნევს, ხოლო 2320 მშობლიურ ენად ქართულს ასახელებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ახალგორს სამხრეთ ოსეთი აკონტროლებდა, მას ცხინვალთან პირდაპირ ვერც ერთი სატრანსპორტო საშუალებით ვერ დაუკავშირდებოდი.  2019 წლის სექტემბრამდე მოსახლეობა საქართველოს მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიით თავისუფლად სარგებლობდა. ეს შეიცვალა მაშინ, როცა 2019 წელს სამხრეთ ოსეთის ხელისფლებამ გამშვები პუნქტების ჩაკეტვა დაიწყო. ამ პოლიტიკამ რეგიონი ჰუმანიტარული კრიზისის ზღვარზე მიიყვანა. ნათქვამია თეონა ფირანიშვილის 2022 წლის მოხსენებაში: ორმაგი გამორიცხვის ადგილები: ადამიანის უფლებები და სოციალური გამოწვევბი გალსა და ახალგორში.

2022 წლის აგვისტოში სამხრეთ ოსეთმა თვეში ორ დღეს: 20-სა და 30 აგვისტოს მოსახლეობას  ნება დართო საქართველოს მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე გადასულიყო. 

ეს ფოტო-პროექტი იკვლევს, როგორ შეიცვალა ადამიანების ყოველდღიურობა მას შემდეგ, რაც ადმინისტრაციული ხაზი, რომელიც სამხრეთ ოსეთს საქართველოს კონტროლირებადი ტერიტორიისგან ჰყოფს, დროებით ხელახლა გაიხსნა. ზოგიერთისთვის ეს წლების უნახავი ოჯახის წევრებთან შეხვედრის შესაძლებლობა აღმოჩნდა.
სამი წელი შვილები არ გვყავდა ნანახი. ახლა შეგვიძლია ჩვენც გადავიდეთ და ისინიც ჩამოვიდნენ. ყველას, ვინც აქ დაიბადა, საშვის მიღება შეუძლია. ჩემი ქალიშვილი იქ არის გათხოვილი, ორი გოგო ეყოლა, მხოლოდ ვიდეო თვალით ვხედავდი, ახლა უკვე მალე ჩავეხუტები,”ამბობს მარინა.

სკოლის მოსწავლე გაკვეთილების შემდეგ, სახლში ბრუნდება. მის კლასში 8 მოსწავლეა. ახალგორი (ლენინგორი). ივნისი, 2023

მუზეუმის კურატორი ეთერი მუზეუმის ვერანდაზე. მუზეუმი ქსნის ერისთავის სასახლეშია. ეთერი საზღვართან ახლოს, პატარა სოფელში დაიბადა. დედა ეთნიკური ქართველია. თუმცა, მხოლოდ ეთერს აქვს საშვი და მას შეუძლია საქართველოს კონტროლირებად ტერიტორიაზე გადასვლა მეზობელ სოფელში, რომელსაც სამი კილომეტრი აშორებს.  ახალგორი (ლენინგორი), ივნისი, 2023

ახალგორი-ცხინვალის მთიანი გზა. ახალი ავტომაგისტრალი 2015 წელს გაიხსნა. სამხრეთ ოსეთი, ივნისი, 2023

თავადი ერისთავის სასახლე ახალგორში (ლენინგორი), ფოტო არქივიდან

მთის ნეკერჩხალი. ცენტრალურ პარკთან ახლოს ლურჯი საფოსტო ყუთია ანონიმური ჩანაწერებისთვის. ეს ყუთი იმ ოჯახების თხოვნით დაიდგა, რომლებმაც ნათესავები 1990-იან წლებსა და 2008 წლების შეიარაღებული კონფლიქტის დროს დაკარგეს. უგზო-უკვლოდ დაკარგული ადამიანების ძებნაზე წარწერა სამ ენაზეა: რუსულად, ოსურად და ქართულად. ახალგორი (ლენინგორი), ივნისი, 2023

ქსნის ერისთავის სასახლის ტერიტორიაზე ძველი აბანოს ნანგრევები. სასახლე ამ ადგილის მთავარი ღირშესანიშნაობაა. ახალგორი (ლენინგორი), ივნისი, 2023

საცხობი, ახალგორი (ლენინგორი), ივნისი, 2023

ტრადიციული სუფრა დაკრძალვისთვის. გარდაცვლილის ოჯახთან სამძიმარზე მთელი ქალაქი მოდის. თანხასაც სწირავენ. დაკრძალვის შემდეგ, მიცვალებულს სუფრით აცილებენ. რადგან ყველა ერთმანეთს იცნობს, თითოეულის სიკვდილი ტრავმულია. ახალგორი (ლენინგორი), ივნისი, 2023

დედათა მონასტერი, იკოთი, ივნისი, 2023

სასაფლაო დედათა მონასტერში, იკოთი, ივნისი, 2023

ლილი ეთნიკური ოსია, მისი ქმარი ეთნიკური ქართველი იყო. ახლა ლილი ქვრივია. 1990-იან წლებამდე, ქართველებსა და ოსებს ძალიან კარგი ურთიერთობა ჰქონდათ და მათ შორის ქორწინების მაღალი მაჩვენებელიც იყო. როგორც უფროსი თაობის წარმომადგენელი სამხრეთ ოსეთში, ლილი სამ ენაზე საუბრობს: ოსურად, ქართულად და რუსულად. ახალგორი (ლენინგორი)

მზის ჩასვლა მთებში, სამხრეთ ოსეთი, ივნისი, 2023

ეთნიკური ქართველი გოგონა გვირილების თაიგულს აგროვებს. ბევრ ოჯახს აქვს შესაძლებლობა დაბრუნდეს, მაგრამ ბევრს ამის საშუალება არ აქვს. სოფელ იკოთის ერთ-ერთი მცხოვრები იხსენებს, როგორ დაკრძალა ქმარი მარტომ, შვილების გარეშე, რომლებიც სამხრეთ ოსეთის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე ვერ გადავიდნენ. იკოთი, სამხრეთ ოსეთი, ივნისი, 2023.

ეთერი ფოტოს იღებს ქსნის ერისთავის სასახლის ეზოში. ახალგორი (ლენინგორი), ივნისი, 2023

ეს ფოტო-ისტორია მომზადდა ფრიდრიხ ებერტის ფონდის სამხრეთ კავკასიის წარმომადგენლობის ფინანსური მხარდაჭერით. პროექტში გამოთქმული ყველა მოსაზრება ეკუთვნის ავტორს და არ გამოხატავს ფრიდრიხ ებერტის ფონდის პოზიციას.

გააკეთე დონაცია!
Chai Khana მულტიმედია პლატფორმაა, სადაც ამბებს ვიზუალურად ვყვებით. ისტორიებს სამხრეთ კავკასიის რეგიონიდან: აზერბაიჯანიდან, საქართველოდან და სომხეთიდან გიზიარებთ. თქვენი ფულადი მხარდაჭერა საშუალებას მოგვცემს ჩვენი საქმიანობა გავაგრძელოთ და ადგილობრივი ჟურნალისტები, რეჟისორები და ფოტოგრაფები გავაძლიეროთ.
გააკეთე დონაცია